- απομνημόνευμα
- Αφήγηση για ένα γεγονός ή γεγονότα από πρόσωπο που πήρε ενεργό μέρος σε αυτά ή υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας. Το α. αποτελεί πολύτιμη ιστορική πηγή, αλλά δεν είναι πάντα απαλλαγμένο από τον προσωπικό χαρακτήρα, δηλαδή τις αντιλήψεις και τις προκαταλήψεις του συγγραφέα και πρέπει να χρησιμοποιείται ως πηγή με μεγάλη προσοχή. Ο όρος α. χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Ξενοφώντα, αλλά το είδος αυτού του λόγου είχε καλλιεργηθεί και πριν από αυτόν (Στησίμβρυτος o Σάμιος, Ίων ο Χίος). Α. έγραψαν επίσης ο Σικυώνιος ο Άρωνος και ο βασιλιάς Πύρρος. Στους Ρωμαίους σπουδαιότερα α. είναι του Ιουλίου Καίσαρα για τον γαλατικό και τον ρωμαϊκό εμφύλιο πόλεμο, ενώ στη βυζαντινή φιλολογία ξεχωριστή θέση κατέχουν τα α. του Προκόπιου, της Άννας Κομνηνής και του αυτοκράτορα Ιωάννη Καντακουζηνού. Στην περίοδο του Μεσαίωνα, άξια λόγου α. έγραψε ο Μάρκο Πόλο και ο Ραμόν Μουντανέρ. Η εμφάνιση των α., όπως τα εννοούμε σήμερα, συνδέεται με την Αναγέννηση, όταν άρχισε να γίνεται συνείδηση η ιστορική σημασία της ανθρώπινης προσωπικότητας και η αξιοποίηση της προσωπικής εμπειρίας. Στην Ελλάδα, υπάρχουν πολλά α. από τους χρόνους της Επανάστασης του 1821: Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Σπηλιάδη, Φραντζή, Κουτσονίκα, Κ. Μεταξά, στρατηγού Μακρυγιάννη κ.ά. Από τα α. των νεότερων χρόνων μερικά από τα πιο γνωστά είναι των Κ. Λομβάρδου, Α. Ραγκαβή, Ν. Δραγούμη, Γ. Βερύκιου, Λ. Παλάσκα, Ι.Δραγούμη, Ι. Δαμβέργη, Δημ. Καμπούρογλου, Γρηγ. Ξενόπουλου, Κ. Βάρναλη, Κ. Παλαμά κ.ά. Ανάλογα με το περιεχόμενό τους, τα α. διακρίνονται σε πολεμικά ή στρατιωτικά, πολιτικά, εκκλησιαστικά, περιηγητικά και καλλιτεχνικά.
Α. στρατηγού Μακρυγιάννη. Αναμνήσεις προσωπικές, πολιτικές και στρατιωτικές, που συγκροτούν πολύτιμο μνημείο της Επανάστασης του 1821. Γραμμένες με εξαιρετική σαφήνεια και γλαφυρότητα από τον στρατηγό Μακρυγιάννη, αποτελούν ταυτόχρονα και γλωσσικό μνημείο, παρά το γεγονός ότι o συγγραφέας τους δεν είχε παρά μόνο στοιχειώδη μόρφωση. Τα χειρόγραφα βρέθηκαν από τον γιο του Κίτσο το 1905 και παραδόθηκαν στον Γιάννη Βλαχογιάννη που τα εξέδωσε σε δύο τόμους, με τίτλο Αρχείο του στρατηγού Μακρυγιάννη (1907). Δεύτερη έκδοση πραγματοποιήθηκε με επιμέλεια του Λίνου Πολίτη (1947) και τρίτη με επιμέλεια του Σπ. Ασδραχά (1957). Από τότε αριθμεί πολλές νεότερες εκδόσεις.
Αυτόγραφο του Μακρυγιάννη από τα «Απομνημονεύματά» του.
Τα «Απομνημονεύματα» του στρατηγού Μακρυγιάννη αποτελούν μία από τις σπουδαιότερες πηγές για την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης (προσωπογραφία, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθηνών).
O Ξενοφών υπήρξε ο εισηγητής των απομνημονευμάτων ως λογοτεχνικού είδους.
* * *το (AM ἀπομνημόνευμα) [απομνημονεύω]1. αυτό που απομνημονεύεται, που συγκρατείται στη μνήμη2. πληθ. τά απομνημονεύματαγραπτή αφήγηση ιστορικών γεγονότων στα οποία έλαβε μέρος ο ίδιος ο αφηγητής ή και παραβρέθηκε ως αυτόπτης μάρτυραςαρχ.διήγηση για κάτι άξιο μνήμης, ανέκδοτο.
Dictionary of Greek. 2013.